bu anlayış insanlıq tarixi qədər köklüdür. Bu, yalnız heyvan kəsimi deyil, həyatın müxtəlif sahələrində özünü göstərən simvolik bir hadisədir.
Dində qurban — insanın uca gücə bağlılığının ifadəsidir. Min illərdir insanlar qorxularını, arzularını və şükranlıqlarını məhz qurban vasitəsilə dilə gətiriblər. Bu, sadəcə ibadət deyil, həm də Tanrı ilə gizli bir razılaşmadır: “mən verim, sən isə qoruyasan.”
Tarixi baxımdan qurban çox zaman kollektiv kimliyi möhkəmləndirib. Qəbilələrin ayinlərində, böyük imperiyaların mərasimlərində qurban həm birliyi, həm də gücü göstərirdi. Məbədlərdə qanla yazılan tarix, meydanlarda Tanrıya ünvanlanan səslər əks olunurdu.
Fəlsəfi yanaşmada qurban insanın eqosundan keçmə cəhdidir. İnsan könüllü şəkildə özündən bir parçanı itirir, “mən”dən bir şey qoparır. Kierkegaard üçün İbrahimin hekayəsi yalnız dini deyil, həm də əxlaqi dilemma idi: insan ən dəyərli varlığını fəda edərkən həm azadlıq, həm də qorxu ilə üz-üzə qalır.
Sosial baxımdan qurban “hamının xeyrinə fərdin itkisi” kimi təzahür edir. Övladın yaxşı gələcək üçün başqa ölkəyə göndərilməsi, əsgərin vətən naminə həyatını fəda etməsi, valideynin arzularını övladının xeyrinə susdurması — bunların hamısı cəmiyyətin tarazlığını qoruyan şəxsi qurbanlardır.
Psixoloji olaraq qurban həm güc, həm də boşluq yaradır. Özünü fəda edən insan içində həm qəhrəmanlıq duyğusunu, həm də bir çatışmazlıq hissini daşıyır. Çünki bəzən qurban məcburidir, bəzən könüllü. Hər iki halda “özündən imtina” təcrübəsi insanın ruhunda dərin iz buraxır.
İş həyatında qurban çox vaxt vaxtdan, sağlamlıqdan və şəxsi həyatından keçməkdir. Menecerlər bunu strateji termin kimi təqdim edirlər: “indi yorul, sonra qazan.” Amma əslində çox vaxt bu qurbanların qarşılığı ədalətli olmur. Sistem fərdin itkilərini ümumi uğura çevirir, amma şəxsi həyatdakı boşluğu heç vaxt doldurmur.
Ailə mühitində qurban ən sakit, ən görünməyən formadadır. Valideynlərin övlad üçün yuxusuz qalması, uşaqların valideyn arzularını yaşatmaq üçün öz xəyallarını kənara qoyması... Bəzən sevgi qurbanla möhkəmlənir, bəzən də qurban sevginin özünü tükəndirir.
Mənim qənaətim budur: qurban insanın həyatla bağladığı ən qədim müqavilədir. Hər gün kiçik seçimlərlə nələrisə qurban veririk — vaxtımızı, rahatlığımızı, arzularımızı, eqomuzu. Qurban verməyən insan yoxdur, fərq yalnız ondadır ki, kimisi bunun fərqindədir, kimisi isə deyil. Həyatın mahiyyətini anlamağın ən dürüst yolu isə hansı qurbanların dəyərli, hansılarının isə əbəs olduğunu ayırd edə bilməkdir.
Dində qurban — insanın uca gücə bağlılığının ifadəsidir. Min illərdir insanlar qorxularını, arzularını və şükranlıqlarını məhz qurban vasitəsilə dilə gətiriblər. Bu, sadəcə ibadət deyil, həm də Tanrı ilə gizli bir razılaşmadır: “mən verim, sən isə qoruyasan.”
Tarixi baxımdan qurban çox zaman kollektiv kimliyi möhkəmləndirib. Qəbilələrin ayinlərində, böyük imperiyaların mərasimlərində qurban həm birliyi, həm də gücü göstərirdi. Məbədlərdə qanla yazılan tarix, meydanlarda Tanrıya ünvanlanan səslər əks olunurdu.
Fəlsəfi yanaşmada qurban insanın eqosundan keçmə cəhdidir. İnsan könüllü şəkildə özündən bir parçanı itirir, “mən”dən bir şey qoparır. Kierkegaard üçün İbrahimin hekayəsi yalnız dini deyil, həm də əxlaqi dilemma idi: insan ən dəyərli varlığını fəda edərkən həm azadlıq, həm də qorxu ilə üz-üzə qalır.
Sosial baxımdan qurban “hamının xeyrinə fərdin itkisi” kimi təzahür edir. Övladın yaxşı gələcək üçün başqa ölkəyə göndərilməsi, əsgərin vətən naminə həyatını fəda etməsi, valideynin arzularını övladının xeyrinə susdurması — bunların hamısı cəmiyyətin tarazlığını qoruyan şəxsi qurbanlardır.
Psixoloji olaraq qurban həm güc, həm də boşluq yaradır. Özünü fəda edən insan içində həm qəhrəmanlıq duyğusunu, həm də bir çatışmazlıq hissini daşıyır. Çünki bəzən qurban məcburidir, bəzən könüllü. Hər iki halda “özündən imtina” təcrübəsi insanın ruhunda dərin iz buraxır.
İş həyatında qurban çox vaxt vaxtdan, sağlamlıqdan və şəxsi həyatından keçməkdir. Menecerlər bunu strateji termin kimi təqdim edirlər: “indi yorul, sonra qazan.” Amma əslində çox vaxt bu qurbanların qarşılığı ədalətli olmur. Sistem fərdin itkilərini ümumi uğura çevirir, amma şəxsi həyatdakı boşluğu heç vaxt doldurmur.
Ailə mühitində qurban ən sakit, ən görünməyən formadadır. Valideynlərin övlad üçün yuxusuz qalması, uşaqların valideyn arzularını yaşatmaq üçün öz xəyallarını kənara qoyması... Bəzən sevgi qurbanla möhkəmlənir, bəzən də qurban sevginin özünü tükəndirir.
Mənim qənaətim budur: qurban insanın həyatla bağladığı ən qədim müqavilədir. Hər gün kiçik seçimlərlə nələrisə qurban veririk — vaxtımızı, rahatlığımızı, arzularımızı, eqomuzu. Qurban verməyən insan yoxdur, fərq yalnız ondadır ki, kimisi bunun fərqindədir, kimisi isə deyil. Həyatın mahiyyətini anlamağın ən dürüst yolu isə hansı qurbanların dəyərli, hansılarının isə əbəs olduğunu ayırd edə bilməkdir.